Αρχική σελίδα » ΤΥΠΟσκόπιο 1821 » Οι εφημερίδες στην Επανάσταση

Οι εφημερίδες στην Επανάσταση

Η ιστορία του Τύπου στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης αρχίζει ταυτόχρονα σχεδόν με την έναρξή της (το καλοκαίρι του 1821 στην Καλαμάτα). Το ελληνικό κοινό εξάλλου διέθετε ενδιαφέρουσες εμπειρίες, από το 1791 τουλάχιστον, εξοικείωσης με τον ειδησεογραφικό και φιλολογικό ελληνικό περιοδικό τύπο. Ως γνωστόν, η ίδια η λέξη εφημερίδα, για το έντυπο περιοδικό ειδησεογραφικό φύλλο, έχει την καταγωγή της στην Εφημερίδα (Βιέννη, 1791-1797) των αδερφών Μαρκίδων Πούλιου. Ωστόσο, η σταθεροποίησή του, για ποικίλους λόγους, δεν υπήρξε εφικτή, παρά μόνο κατά το 1824.

Το έτος 1824 υπήρξε, σύμφωνα με την Αικατερίνη Κουμαριανού (βλ. βιβλιογραφία), το έτος της ελληνικής δημοσιογραφίας. Πράγματι, από εκείνο το έτος και ύστερα εκκινεί με αξιώσεις και αναπτύσσεται σε τέσσερεις διαφορετικές πόλεις της επαναστατημένης επικράτειας η έκδοση και η κυκλοφορία εφημερίδων, με τη συστηματική αξιοποίηση ανθρώπων και εξοπλισμού για την εξυπηρέτηση -και από το μετερίζι της δημοσιότητας- της νέας πολιτικής ζωής που έχει δημιουργήσει η Ελληνική επανάσταση, σε συντονισμό προς τη νέα αρχή της ελευθερίας του τύπου, που είχε ήδη διατυπωθεί στο Σύνταγμα του 1823. Δύο εξ αυτών αναλαμβάνουν διαδοχικά τον ρόλο της επίσημης εφημερίδας της διοίκησης. Πρόκειται για εφημερίδες που εκδίδονται τακτικά, με σταθερότητα και διάρκεια η μία μετά την άλλη, οι τρεις μέσα στο 1824 και η τέταρτη το 1825 και θα διατηρηθούν σε κυκλοφορία τουλάχιστον μέχρι το έτος 1827. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή η τριετία συμπίπτει με την άνοιξη του ελληνικού Τύπου και στα φύλλα του αποτυπώνονται με πυκνό, πολυποίκιλο τρόπο τα ώριμα και αντιφατικά εκείνα χρόνια της νικηφόρας επανάστασης.

Τα σώματα αυτών των εφημερίδων δεν ήταν μέχρι πρόσφατα ούτε πλήρη ούτε εύκολα προσβάσιμα. Τα σχέδια επανέκδοσής τους, που υπήρξαν κατά καιρούς, δεν ευοδώθηκαν. Εν τω μεταξύ η μικροφωτογράφησή τους και πολύ περισσότερο η ψηφιοποίησή τους διευκολύνει αποφασιστικά την πρόσβαση όχι μόνο των ερευνητών αλλά και του ευρύτερα ενδιαφερόμενου κοινού.  Γι’ αυτό, η αξιοποίησή τους από τις/ους μελετήτριες/ες της εποχής θα διευκολυνθεί από τη δημιουργία κατάλληλων εργαλείων έρευνας.

Για τους λόγους αυτούς (και χωρίς να αγνοούνται οι προηγούμενες ολιγοσέλιδες ειδησεογραφικές δραστηριότητες της πρώτης φάσης, 1821-1822: χειρόγραφες εφημερίδες, Σάλπιγξ Ελληνική), τα ευρετήρια αφορούν τις κυρίως εφημερίδες  που είδαν το φως το 1824 και εξής: κατά σειρά κυκλοφορίας, τα Ελληνικά Χρονικά, Φίλος του Νόμου, Εφημερίς Αθηνών, Γενική Εφημερίς της Ελλάδος.